İBRAHİM TIĞ
DEVREKTE SEVİNDİRİLEN ÇOCUKLAR
Devrek (Hususî) Kazamız Çocuk Esirgeme Kurumu 939 yılı umumi heyeti toplanmış ve kurumun mesaisi takdirle karşılanmıştır.
Kurum beş yıl içinde 160 çocuğa elbise, 42 çocuğa ayakkabı,175 çocuğun iaşesine, 1 çocuğa para yardımı, 59 çocuğa mekteb levazımı, 3 çocuğa tedavi yardımı yapmak suretile 420 lira 6 kuruş sarfetmiştir. 939 yılı bütçesi 1075 lira varidat ve 1075 lira masraf olarak bağlanmıştır.
Gönderdiğim resim, sevindirilen yavrulardan bir kısmı göstermektedir.
Cumhuriyet, 18.3.1939
*
DOKTOR ARANIYOR
Zonguldak Mıntakası Iktısad Müdürlüğünden: İş mükellefiyeti şubesinin Zonguldak, Ereğli, Devrek, Bartın kazalarile Çaycuma nahiyesinde vazife görmek üzere beş doktora ihtiyaç vardır. Kendilerine seyahat yevmiyesinden başka ayda (250) lira ücret verilecektir. Bu vazifeye talib olanların bulundukları mıntakanın merkez ve köylerinde sıhhî ve içtimaî yardım işlerinde çalışacak kabiliyette ve faal olmaları şarttır. İsteklilerin 20/4/940 tarihine kadar hal tercümesini, fotograf, diploma tarih ve numarasını muvazzah adresile beraber Zonguldak’ta İktisad müdürlüğüne veya Ankara’da İktisad Vekâletine göndermeleri icab etmektedir.
Cumhuriyet, 7 Nisan 1940
*
DEVREKTE PATLIYAN DİNAMİTİ ATANLAR YAKALANDI
Zonguldak 30 (Hususî) Devrek’teki meçhul şahıslar tarafından atıldığını bildirdiğim dinamit olayları üzerinde sıkı takibat yapan zabıta, dinamitleri atan Hidayet ve Hüseyin Yeşil adındaki şahısları yakalayarak savcılığa teslim etmiştir. Mahallinde yaptığım incelemelere nazaran atılan dinamitlerden şehrin son evine iki yüz metre mesafede ve de geri şehir yakınında, Devrek arasında nehrin kenarına atılmıştır. Tahkikata devam edilmektedir. Ziya Işık
Cumhuriyet, 31 Ocak 1946
*
FİLYOS ÇAYI DA TAŞTI
Devrek 15 (a.a.) Filyos çayının sularının yükselmesi yüzünden Devrek ile Tefen istasyonu arasındaki Aloğlu köprüsü yıkılmış, Devrek Tefen arasında orman işletmesine aid dekovil hattında da elli metrelik bir toprak imlâsı yarılmıştır.
Filyos çayının batı kısmı tren yolu ile irtibatı tamamen kesilmiş olduğundan zararın artmasından endişe ediliyor
Cumhuriyet, 16 Nisan 1948
*
DEVREK DÜN ELEKTRİĞE KAVUŞTU
Devrek 31 (Hususî) Gümrük ve Tekel Bakam Emin Erişirgil yanında vali ve milletvekilleri olduğu halde bugün Ereğli’yi zıvaret etmiş, limana ve Ereğli Zonguldak sahil yolu inşaatını tefriş etmiştir. Bundan sonra Devreğe gelen inşaatı tamanlanmış olan elektrik santralinin açılışını da hazır bulunmuş ve santralı açmaya çağrılmıştır.
Kömürle işleyen santralle, Devrek, bu gece elektriğe kavuşmuştur.
Cumhuriyet 1 Eylül 1948
*
CÜR'ETE BAKIN!
Üç kişi cezaevinden kaçıp aynı kızı tekrar dağa kaldırdılar
Zonguldak, 16 (Telefonla) Devrek kazasının Yazıcıoğlu köyünde Emine adında bir kızı zorla kaçırdıkları için Derek cezaevine alınan aynı köyden Ömer Aşçı, Satılmış Çenez ve Oğuzhan köyünden Halid Darıcı dün gece cezaevinin duvarından atlamak suretile kaçmışlardır. Sanıklar, cezaevinden kaçtıktan sonra aynı gece Yazıcıoğlu Köyüne giderek Emine’yi evinden almışlar, zorla dağa kaldırmışlardır.
Mahalli jandarma teşkilâtı bir kaç koldan firarileri takip etmektedir. Öğrendiğime göre, bundan 6 ay kadar evvel Devrek cezaevinin aynı yerinden bir mahkum daha firar etmişti.
Cumhuriyet, 17.12.1954
*
Bu dağa kaldırma işi büyük bir olay olmuş Devrek’te. Hatta Devrek aylarca bu olayı konuşmuş. Hapishanenin bu olay sonrasında yerinin bile değiştirildiği söyleniyor. O zamanlar (bugünkü Güç Dersanesi karşısında) olan hapishane Marazlar Kümesi’nin altında Karayolları arazisine bitişik olarak yapılan yeni hapishane binasına taşınmış. Burası da 2009 yılında kapandı.
*
Olayı yaşayan ve Emine’nin bugün hayatta olan 82 yaşındaki kardeşi Şevket Kırımlı da o günü şöyle anlatıyor:
“O zamanın döneminde eşkiyaydı bunlar. Halid Darıcı, Şevki Darıcı, Satılmış Kelez -Dodum Satuk derlerdi ona- ve eniştem Ömer içeri girdi. Çörçil (Şakir Boz) denen kişinin de bunların yanında olduğunu söylediler ama Çörçil -ben işin içinde yokum- diye gıya çekildi. Yani bunlar dördüz kişilerdi. Dördü de içeri girdi bunların. Bunların kestiği kestikdi. Ev yakarlardı, samanlık yakarlardı. Ablamı ikinci kez kaçırdıklarında biz de evdeydik. Ben 12-13 yaşlarındaydım. Onlar silahlıydı. Biz de öyle bir şey yoktu. Silah atarak gittiler. İki gün dağda dolandırdılar ablamı. 2-3 defada O’nun adamları ‘Biz jandarmayız’ diye jandarma elbisesi giyerek kapımıza geldiler. Babamı sordular. Biz, babamız evde yok, dedik. Niyetleri babamı kaçırıp da dövmek veya öldürmek. Zorla kabul ettirmek.”
Bir süre sonra, Emine’yi kaçıranlar babası Yaşar’a sulh teklifinde bulunurlar. Yaşar kabul etmez. Teklifte kızı Ömer’le evlendirmek vardır. Yaşar, bu insanlara kızını vermek istemez. Ancak bir süre sonra kızın hamile olduğu öğrenilince -kızı Ömer’le evlendirme- teklifi kabul etmek zorunda kalır. Çünkü bu çete, Ömer’in üzerine yıkmıştır olayı.
Bu gelişmeleri yine Emine’nin kardeşi Şevket Kırımlı’dan dinleyelim:
“Babam sonra onlardan bin beşer yüz lira para aldı. Daha önceden bütün yerlerini satarak eşkıya arkadaşlarına yediren Ömer enişteme bu parayı verdik. Onun yerlerini kurtarmak için. Babam aslında sulh olmuyordu. Ablam hamile kalmış. Bunun için mecbur kaldılar vermeye. Yerlerini kurtardı. Bizden odun kömür her şeylerini götürdük evlerine. Evini yerleştirdik. Kur’an okuttuk. Ondan sonra onları birleştirdük. Onunda anası babası yoktu. O da yetimdi.”
*
Döndü Dibek’in yaktığı türküyü 8 Ekim 2013 tarihinde kızı Melahat Tığ ile Musa Eliyazıcı’nın kaynaklığında İbrahim Tığ ile M. Naci Kocabıyık derledi. Türkünün sözleri şöyle:
Gelen atlı candarma vay vay vay vay yarim
Düştük alem diline aman
Fermanım yazılacak vay vay vay vay yarim
Dar gelirim Devrek’e aman
Bağlantı:
Emine’m çakır gızım dinmiyor sızım
Ağursan yollarında vay vay vay vay yarim
Dördüzler kollarında aman
Beni sana geçmişler vay vay vay vay yarim
Halit muhtar yanında aman
Bağlantı:
Emine’m çakır gızım dinmiyor sızım
Ata vurdum kırbacı vay vay vay vay yarim
Terledi durdu bacı aman
Şu benim aciz ömrüm vay vay vay vay yarim
Sensiz çürüycek bacı aman
Bağlantı:
Emine’m çakır gızım dinmiyor sızım
*
THM Daire Başkanı Gökhan Karakaya başkanlığında, Ferhat Erdem, Mustafa Acar, Sadi Pirkoca, Naci Düzel ve Sabahattin Gülümser’den oluşan TRT Türk Halk Müziği Repertuar Kurulu 31.08.2022 tarihli toplantısında da, söz konusu türküyü önemli bulmuş ve repertuvara kabul etmiştir.
Türk Halk Müziği sanatçısı Doç. Dr. Hüseyin Yaltırık tarafından notaya alınan bu Devrek türküsünün, TRT Türk Halk Müziği Rehertuvarındakı kaydı şu şekildedir:
-Gelen Atlı Candarma (Devrek, Kaynak kişi: Musa Eliyazıcı-Melahat Tığ, Derleyen: İbrahim Tığ-M. Naci Kocabıyık, Notaya Alan: Hüseyin Yaltırık, Rep. No: 5580
-Sürecek-
