Türk Dili dergisinin Şubat 2022 tarih ve 842 sayısında Mehmet Aycı’nın bir şiiri var. Adı da: Köpek.

Şiirin ilk iki dizesi şöyle:

“Karıncalar talıyorsa harmanlarını

Düşünde su basıyorsa ekinlerini

/.../”

Buradaki “talıyorsa /talmak” sözcüğüne takıldım. Öyle ya, hiç duyduğum bir sözcük değildi bu. “Dalamak” olsa anlardım. Çünkü çocukluğumuzda ısırgan otları, tırtıl, börtü böcek çok dalamıştı ayaklarımızı. Yani kabartmıştı, kızartı oluşturmuştu. Bir de köpeğin dalaması vardı.

Talmak sözcüğünü “dalamak” olarak anladım ilkin. Merak edip Türk Dil Kurumu’nun “Türkçe Sözlük”üne baktım. (9.Baskı-1998) Orada da bulamadım. Sonra, “kelimeler.gen.tr” adlı bir sitede, “talmak” sözcüğünün anlamı, “Batmak, dalmak” şeklinde yazıyordu.

Öyleyse, şiirin birinci dizesinde geçen bu sözcüğün yerine, batmak-dalmak sözcüklerini koyun! Bakalım ortaya ne çıkıyor?

Şöyle de düşünebiliriz sanırım: Şiirde şart kipiyle çekimlenen diğer sözcükler (su basıyorsa, yanıyorsa, üstüne salıyorsa...) olumsuzluk anlattığına göre, "talıyorsa" sözcüğü de olumsuzluk bildirmektedir ve o zaman da akla "talan" sözcüğü gelir.

Karıncaların harmanı talan etmesi de gayet mantıklıdır.

Siz ne dersiniz?