İbrahim Tığ

    Devrek'in Çolakpehlivan ile Komşular Köyleri arasında yol alırken, sağlı sollu tarlalarda kırmızımsı, açık pembe ile beyaz arasında değişen bir renk aralığına sahip köpek güllerinin muhteşem görüntüsüne rastlarsınız.

    Özellikle bahar aylarında açan Köpek Gülleri, bir gelin duvağını anımsatır.

    Bizim yörede Köpek gülü, Köpek dikeni  ve Çalı dikeni  diye bilinen bu bitkinin bilimsel adı Rosa canina (Frenk Gülü)'dır.

    "Köpek" tanımlamasını aşağılayıcı anlamıyla kullanarak yaban gülünün bahçe güllerine kıyasla daha 'değersiz' olduğunu anlattığı da öne sürülür.

    Köpek gülünün paylaşacak zengin bir tarihi vardır, çünkü tıbbi kullanımları Hipokrat zamanına kadar uzanır. Kökleri, yaprakları, çiçekleri ve kalçaları çeşitli reçetelerde kullanılmıştır. Adı, yıllar önce kökün deli (kuduz) bir köpeğin ısırığını iyileştirmek için kullanılabileceğine dair bir inanca atfedilmiştir.

    Köpek gülünün meyvesi olan Kuşburnu, C vitamini depesoymuş. Biz de de son yıllarda çay olarak içildiği gibi, şurup, reçel ve marmelat olarak tüketilir.

    Kuşburnu şu anda ilaçlarda idrar söktürücü ve müshil olarak kullanıldığı gibi, böbrek ve alt idrar yolu rahatsızlıklarının yanı sıra artrit, gut ve soğuk algınlığı ve bunlarla ilişkili ateşlerin tedavisi için önemlidir.

    Elbette, Kuşburnu da mani ve türkülerimize konu olmuştur:

    İşte bunlara bir kaç örnek:  

    "Kuşburnu kuruttun mu / Yar beni unuttun mu / Ben bu evden gideli

Göz yaşı kuruttun mu" (Bayburt)

    "Kuşburnu dikeniyim / Dibine dökeniyim / Güzel gelsin koklasın / Çirkine tükeneyim" (Kars-Göle)

    "Kuşburnunu kuş oymaz / Oysa da karnı doymaz / Yâr üstüne yâr sevmiş / Kulağım bile duymaz" (Yozgat)

     Türkülerimizde geçen Kuşburnu da şöyledir:

     "Derelerde guşburnu

      Guşburnuyu guş yer mi

 

     nirinna nirinah nirinna niya haa

     nirinna nirinah nirinna niya

 

     Beş yüz liralık gelin

     Gaynanaya hoş dir mi" (Sinop-Boyabat)

     Bir başkası:

     "Kuşburnu pürlenir mi

     Dibi süpürlenir mi

     Köy içinde yar seven

     Mendili kirlenir mi" (Erzurum)

     Bir Yozgat Türküsü:

     "Guşburnuyu topladım

     Diken battı hopladım

     Sarıldım öptürmedi

     Ser yerini yokladım"

     Ünlü bir Çorum türküsü olan "İlvanlım" da da geçzer Kuşburnu.

      "Guşburnuyu budarlar (ilvanlım ilvanlım ilvanlım aman aman)

      Işgın sürmesin deyi (al fistanlım gaytanlım)

      Bizi köyden govarlar (ilvanlım ilvanlım ilvanlım aman)

      Güzel sevmesin deyi (al fistanlım gaytanlım)"

      Evet, Kuşburnu'yu budarlar, meyvesini reçel yaparlar!...