İbrahim Tığ

 

      Devrek’in Mahmutoğlu, Gürbüzler, Güzelyurt, Başlarkadı ve Deliahmetoğlu köylerinde sıkça kullanılan bir sözdür bu: Uzunöz’de mi soydular seni?

      Bu sözün gerçeği yansıtan bir yönü vardır. 1800’lü yıllarda Devrek-Mengen arasında atlı birlik, kervanlarla, yürüyerek yolculuk yapan kişiler Beldibi ile Kaynarca mevkisindeki dar geçit olan Uzunöz deresi kenarında eşkiyalar tarafından soyulurmuş. Uzunöz deresi, bugün de Devrek-Mengen kazaları arasında KM18 mevkiinde yer alır. Karakol binası virane bir şekilde hala yerinde durmaktadır. Bu yol 1970’li yılların ortalarına kadar bölgenin Ankara ve İstanbul ile bağlantısını kurmuş.

     Yolculuk yapanlar burada soyulmalarından oldukça şikayetçiymiş. Bu durumu Devrek kazası meclis-i idaresi Saray’a bildirmiş ve buraya bir karakol yapılması ve asker bulundurma talebinde bulunmuş.

     Osmanlı arşiv kayıtlarında bu talep şöyledir: “Devrek ve Mengen Kazaları arasında bulunan Beldibi ile Kaynarca mevkilerinde iki derbent ihdası (karakol binası) ile asker ikame olunarak yolcuların selameti için Devrek kazası meclis-i idaresi tarafından mazbata gönderildi.” (20 Mart 1845 / C.DH.242 /12098)*

     Sultan Abdülmecid’in talimatıyla da buraya bir karakol yapılmış. Bu Karakol 1967 yılına kadar hizmet vermiş. 1845 tarihi, Türk Emniyet Teşkilatı açısından önemli bir noktadır. Çünkü bu tarihe kadar zabıta olarak nitelenen teşkilat; 10 Nisan 1845 (12 Rebiü'l Evvel 1261)'den itibaren polis adı altında hayata geçmiş ve Emniyet Teşkilatının kuruluş günü olarak kabul edilmiştir.

     İşte bu olay sonrası ortaya çıkan, “Uzunöz’de mi soydular seni?” sözü bugün de Devrek’te söylenir. Hem de, “varsıl olduğu halde hep yoktan yiyen, elisıkı, cimri ve pinti” insanlar için kullanılır.

     -Aa ışam Uzunöz’de mi soydula seni?

*-Prof. Dr. Güngör Karauğuz, Devrek ve Çevresi Tarihi, Çizgi Yayınları, 2011