Usta yazar Reşat Nuri’nin Kızılcık Dalları’nı 40 yıl sonra yeniden okudum. Yalın ve duru bir anlatımıyla zengin-yoksulluğun konu edindiği bir sınıf romanıdır Kızılcık Dalları.
Kızılcık Dalları 1930 lar İstanbul’unda geçiyor. Zenginlikten yavaş yavaş yoksulluğa geçmek üzere olan kalabalık bir aile, onların konağında yaşananlar ve küçük Gülsüm’ün günlük hayatı...
Gülsüm adında kimsesiz bir çocuğun bir konağa evlatlık verilmesi, konak ahalisi tarafından sürekli itilip kakıllması, her kabahatten de sorumlu tutulmasını konu alan Kızılcık Dalları’nı okurken kimsesizliğin ne kadar zor olduğunu iliklerine kadar hissediyor insan.
Reşat Nuri, Kızılcık Dalları diğer kitaplarından farklı bir teknikle yazmış. Gülsüm ün bir konağa besleme olarak girmesiyle başlayan olaylar trajikomik bir üslup ile anlatılmış. Gülsüm Konağın günah keçisidir. Konağa uğrayan her felaket Gülsüm yüzündendir. Konağın hanımından bebeğine, lalasından kalfasına herbirinden ayrı ayrı nefret ettim. Gülsüm’e aile efradı tarafından takınan olumsuz tutumlar yetmiyormuş gibi, yan konağa taşınan eski tanıdıkları Murat ve veremli karısına bakma işinin de ona verilmesine pes diyor insan.
Kitabın ismi Gülsüm’ü kızılcık dallarıyla dövmelerinden geliyor. Sürekli Gülsüm'ün suçlu olması, haklı veya haksız olmasının araştırılmaması, ne yaparsa kimseye yaranamıyor oluşu beni derinden etkiledi.
Devrek’te Kızılcık ağacına “Kiren” denir. Bolca yetişir bölgemizde. Bu yüzden bastonuyla ünlüdür Devrek.
15 gün karne tatilinde köyümüz Bakırcılar’da, köy odasına gider, orada, Molla Hasan Efendi (Sarı Hasan)’den sureleri, ayetleri kısacası Kur’an-ı öğrenirdik. Molla Hasan’ın elinin altında uzunca bir kızılcık sopası olurdu. Bizler (köy çocukları) ayeti ya da sureyi hatalı okuduğumuzda, “Galatın var!” diyerek indirirdi kafamıza kızılcık sopasını…
İşte, Kızılcık Dalları’nda Gülsüm’e atılan dayak bana bu çağrışımları yaptı yeniden. Gülsüm ve konaktakiler… Yetim olarak evlatlık alınan bir insana hayatı boyunca yapılan haksızlıkları dillendiren Kızılcık Dalları’nda, insan oğlunun ne kadar menfaatçi, ne kadar iki yüzlü olduğunu vurgulanmıştır.
