Reklamı Geç
Advert
Advert
Advert
Advert
EDEBİYATIMIZIN KOCA ÇINARI: RIFAT ILGAZ
İbrahim TIĞ

EDEBİYATIMIZIN KOCA ÇINARI: RIFAT ILGAZ

Bu içerik 2598 kez okundu.

 

    Türk Edebiyatı’nın çınarı olan Rıfat Ilgaz, ülkemiz toplumcu-gerçekçi şairlerinin başında gelir. Kökleşmiş, halkına bağlı aydın tipinin bir simgesi olmuştur. 1911 yılında Cide’de doğan Ilgaz, Anadolu’da ve İstanbul’un çeşitli semtlerinde öğretmenlik yapmıştır.

    Öğretmenlik yaşamında olduğu gibi yazarlık yaşamı boyunca baskılar, sürgünler, hastalıklar yakasını bırakmamıştır. Buna rağmen halkının sorunlarıyla ilgilenmeyi, onların sorunlarına çözüm getirmeyi kendine bir görev bilmiştir. Bu nedenle bütün eserlerinde halkına karşı nasıl bir aydın sorumluluğu taşıdığını yaşamı boyunca göstermiştir.

 ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER VE ANLATIM ÖZELLİKLERİ

   Her dönemde, her ülkede kendi etkinlik alanını sanatçı kendisi bulur. Bunu belirleyen de yaşadıkları çağın ve toplumunun duyarlı insanı olma bilincidir. Bunun içindir ki, şairin bilincini pekiştirmesi, çevre ve ülke gerçeklerine duyarlılığıyla bağlanmasındandır.

   O’nun şiirini çekici kılan,şiire içtenlik getirerek etkileyici ve kalıcı olmasını sağlayan özelliklerinden biri de, doğal söyleyişidir. Bu doğal söyleyiş çoğu zaman konuşulan dilden, günlük konuşma dilinde yerleşmiş anlatım biçimlerinden, kalıplaşmış ögelerden yararlanarak gerçekleştirmiştir.

    Rıfat Ilgaz, toplum yapısını ülke gerçeklerini çok iyi bildiği için, yaşamıyla halkına bağlı bir aydın tipinin en güzel örneğidir. O, kırsal, emekçi, işçi, ezilen ve horlanan ülke insanının gözüyle anlatmakta,inatla büyük bir ustalık sergiler  şiirlerinde. Bu da O’nu toplumcu-gerçekçi bir yazar olduğunun kanıtıdır.

      “On saat ayaküstünde

        Dizlerine kara sular iner

        Yaz demez, kış demez

        Savurursun balyozu

        Kan ter içinde.”

    İşbaşında sakatlanan işçiler, kimsesizler, memurlar, yoksullar, apartman kapıcıları, mahalle komşuları, emekçilerden oluşan kalabalık insanları barındırır O’nun şiirleri.

          “Kasnağından fırlayan kayışa

           Kaptırdın mı kolunu Alişim

           Daha dün öyle paydosundan önce

           Zileli’nin  gitti ayakları

           Yazıldı onunda raporu:

           “İhmalden”

    “Bu da bir özgürlük şiiri” adını taşıyan şiirinde 2. Dünya Savası bitmiştir ama o buhranlı, sıkıntılı günler hala sürmektedir.Yaşanılan dönemin Taif ve Magosa zindanını aratmadığını, özgürlüğün ve barışın adı var kendi yoktur hala. Vatan Şairi Namık Kemal ve Özgürlük Şairi Tevfik Fikret’i taşır dizelerine.  Oysa değişen bir şey yoktur ülkede, o bilinen sis, yine aynıdır ülkenin üzerinde dolaşan.

          “Özgürlük  şarkısıdır söylenen Volga boylarında

            Ne Taif’tesin ne Magosa zindanında

            Yalnız namı kalmıştır kaleme alanın Vatan Kasidesi’nin

            Seviyoruz her zamandan fazla Fikret’i

            Yeni anlaşıldı Millet Şarkısı’nın

            Aynı Sis’tir memleketin üzerindeki”

    Çok partili döneme geçilmiştir. Değişen bir şey yoktur. Baskılar ,faşizan uygulamalar devam etmektedir. Komunizm propagandası yaptıgı gerekçesiyle kovuşturmaya uğramış ve aklanmıştır. Solcular bir bir eziyete tabi tutulmuş, iktidarın acımasız ve amansız uygulamaları karşısında yerinden yurdundan edilmiş ve baskılara boyun eğmemiştir. “Bilsem ki” şiiri bunun kanıtıdır.

        “Bu ayaklar benden hesap soracak

          Bir düşüncenin peşinde dolaştırdım

          Sokak sokak

          Bu baş, bu eğilmez baş da öyle…

          Bazı sarhoş, bazı yorgun

          Her zaman bir yastığa hasret.”

    “Çocuklarım” adını taşıyan şiirinde Ilgaz, okul çağındaki çocukların yoksul ve aç olduğunu, geçimini sağlamak amacıyla çalışmak zorunda olduklarından okula gelmediklerini dile getirerek, ülkenin içinde bulunduğu sıkıntıların resmini çizer. Bunu yaparken de ülkenin insanlarını unutan iktidara gönderme yaparak dönemin  eğitim anlayışını “Orta Asya’dan konuştuk laf kıtlığında” diyerek gözler önüne serer.

    Rıfat Ilgaz, “Aydın mısın” şiirinde;

           “Yollar kesilmiş,alanlar sarılmış

             Tel örgüler çevirmiş yöreni

             Fırıl fırıl alıcı kuşlar tepende

             Benden geçti mi demek istiyorsun

             Aç iki kolunu iki yanına

             Korkuluk ol”

dizeleriyle de aydınlara düşen görevleri yerine getirme konusunda çağrı da bulunuyor. O’nun elini alacakların,koluna gireceklerin sayısı çok, daha da çoğalmasına ihtiyacımız var.Bunun da yolu yöntemi diplomayla değil,kitaplara dönerek, halka inerek, aydın olmanın sorumlulu-ğunu duyarak, yazarak ve okuyarak. En olumsuz koşullarda bile yaşama olumlu bakmayı, gelecekten umutlu olmayı ondan öğreniyoruz. Aydın olmanın gerekliliğini de.

    “Defneler Gibi” adını taşıyan şiirinde Ilgaz’ın doğa bütün canlılığıyla akmaktadır. Şiirlerinde yeni konulara değinmeler başlamıştır böylece. Yenilenen bu şiirin sözcük dağarı da zenginleşmiş ve genişlemiştir. Doğayla birlikte yaptığı betimlemelerin yanında bir hesaplaşması vardır. Ilgaz’ın düzene, düzen ağalarına karşı çıkmanın hesaplaşmasıdır bu . Talancılığa, ayrımcılığa karşı çıktığı için ozanlarını ezip kahreden bir yönetimin, halk kitlelerinin yaşam seviyelerini yükseltmeleri elbette mümkün değildir.

          “Neler geldi geçti bir sevgiyi ayırdım

           Yaşamayı defneler gibi uzun ömürlü

           Pıtrak pıtrak üremeyi kök verip

           İçlerinden bir sevgiyi ayırdım

           Götürüldümse özgürlüğü yüzüstü koyup

           Sen bir yanda ben bir yanda suç kimin

           İşsizsem güçsüzsen onlar mı haklı

           Ben mi taktım kollarıma kelepçeyi

           Duvarları ben mi çektim boylu boyunca

           Ben mi vurdum kapılara çifte kilidi”

Dizelerinin sonunda ise, haklıdan yana olabilmek için halkınca sevdiğini dile getirerek bitirir şiirini;

           “Sevdim haklıdan yana olabilmek için

             Çalışıp ezilenden senden yana                

             Sevdim aldığım soluğu hak etmek için

             Ama sevdim halkımca”

    Yine “Ormanız Biz” şiirinde Büyük Usta Nazım’a göndermede bulunur.

             “Ne demiş büyük ozanımız

              Neden kulak vermiyorsunuz sesine

              Bir ağaç gibi hür yaşayın dememiş mi

              Ve bir orman gibi kardeşçesine.”

    Rıfat Ilgaz, insanların bütün halleriyle ilgilenmiştir. Onların yaşamlarını anlatırken, onları iyi anlamasının rolü sahip olduğu dünya görüşüdür. İdiolojik değerdir. Birikimidir, iyi bir gözlemci olmasıdır.

          “Yaşlılar adına tam konuşmanın zamanı

            Kütükte yaşı yetmişlerin arasındayım” diye başlayan yaşlılık halini anlattığı “Kulağımız Kirişte” şiirini şöyle sürdürür: “

            “Biz yaşlılar türlü nedenlerden

              Kuşlarla birlikte uyunmak zorundayız

              Saksıdaki karanfil bakım ister

              Tüm çiçekler, ağaçlar, parklar

              Yollar, köprüler bakım ister

              Balıkçı barınağı barınaktaki gemiler

              Gün doğmadan deniz fenerimiz

              Kıyılarımız, gökyüzü, bulutlar

              Bir uçtan bir uca esen rüzgar”

     

     Evet Rıfat Baba!

     Senin yaşadıkların dönemle, günümüz arasında hala değişen bir şey yok. Yaşamak senin döneminde de yürek işçiliği istiyordu, şimdi de öyle. Bağnaz, tutucu gerici bir zihniyetin sardığı ülkemizde hala top sesleri gerilerde, tetikte kimin eli var belli değil. Bur buhran bir kaos ortamındayız.

       “Yaşamak yürek işçiliği günümüzde

         Ölümün anlamı değişti birden

         Eskiden yataklarda beklerdik

         Ders mi sınav mı görev mi belli değil

         Gelecekse ayakta bulsun dimdik

         Açılan bir sorumsuz yaylım ateş

         Bir top karanfildir ğöğsümüzde.”

    Onların sakat dünya görüşlerini hastalıklı beyinlerini besleyen savaştır, kavgadır, ölümdür, gözyaşıdır. Onun için barış istemiyorlar. Korkuyorlar barıştan. Çeşitli gerekçelerle insanlar arasında düşmanlıkları körüklemenin ise utanç bir durum olduğunun farkında bile değiller. Ama unutmasınlar ki;

          “Ölür mü acılara katlanmasını bilenler

            Direnenler tüm kırımlara karşı

            Ölmez sevgiden yana olanlar

            Defneler ölmez.”

     Ilgaz, çocuklarına onurlu bir yaşam bırakmıştır. Geride kalanlara kol kanat gerebilmenin onurudur bu.  Onun şiirleri ışık oluyor, iz oluyor geride kalanlara, bizlere.

     O’na sürgünler, baskılar ve eziyet edenlerin esameleri okunmuyor. Tarihin karanlıklarına gömülüp çoktan gittiler. Oysa Rıfat Ilgaz, bu güzel dünya ortasında ve ülkesinin insanlarının gönlünde taht kurmayı sürdürüyor. O bize zenginlik, güzellik bıraktı. Yaşamayı öğretti onurluca. Üremeyi defneler gibi pıtrak pıtrak…

     O’nu;sevgi ve şükranlarımla anarken; konuşmamı “Yaşıyoruz” adlı şiiriyle bitiriyorum:

         “Ben ölmedim…

          Öldürmediler de;

          Yaşıyorum, yaşıyorum işte,

          At kıçında sivrisinek gibi,

          Töööbe töbe

          Kapandı yüzümüze dergi kapakları

          Bir varmış bir yokmuş olduk sağlığımızda

          Şiir… O yosmanın boyuna

          Gazete…Gelene gidene başyazı

          Ara ki bulasın sayfalarında

          Şair Rıfat Ilgaz’ı

          Düştükse itibardan

          Ölmedik ya,  yaşıyoruz işte

          Yaşıyoruz dedik, yaşıyoruz be,

          Heeeey, fincancı katırları

DİĞER YAZILAR
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİRX
 “KUTLAMA DEĞİL ANLAŞILMAK İSTİYORUM” YARIŞMASI ÖDÜL TÖRENİ YAPILDI
“KUTLAMA DEĞİL ANLAŞILMAK İSTİYORUM” YARIŞMASI ÖDÜL TÖRENİ YAPILDI
14 YILDIR YOKSUN BABA!
14 YILDIR YOKSUN BABA!