TRT Türkü Radyosu’nda, Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk Halk Müziği Sanatçısı Salih Turhan, Abuzer Akbıyık ile birlikte hazırladığı “Türkü Muhabbeti Programı”nın 6 Haziran 2018 tarihli bölümünde şöyle demişti:
-Türkülerimiz, kadın ve erkek ağızlı olmak üzere iki ye ayrılır. Kadın ağızlı türkülerimizi erkek sanatçıların, erkek ağızlı türküleri de kadın sanatçılarımız okumamalı. Okurlarsa bu doğru olmaz!...
*
Halkbilimci, Türk Halk Müziği yorumcusu, şef Mehmet Özbek hoca da Ötüken Yayınları arasında çıkan “Türkülerin Dili” adlı eserinde şöyle diyor:
-Türküleri kadın ağzı, erkek ağzı diye ayırmak yanlıştır. Bir taraf diğer tarafın duygularını dile getirebilir. Kına gecesi. Kızının içinde bulunduğu ruh halini dile getirmek isteyen sanatçı ruhlu bir baba: “Ağ elime mor kınalar yaktılar / kaderim yok gurbet ele sattılar” diyebilir. Fethiyeli Mustafa Coşkun’dan “El oğluna yandım ben”; Aydınlı Nursal Ünsal’dan “Yorgun değil bir güzele vurgunum” türkülerini derlememişmiyiz? Muharrem Akkuş “Eledim eledim höllük eledim / Aynalı beşikte bebek beledim”, Selahattin Sarıkaya “Aktaş diye belediğim / Tülbendine doladığım” dememişler mi? (Sayfa:21)
*
Salih Turhan hocanın kadın ağzı türkülerine verdiği örnekler de şöyle:
-Yarim İstanbul’u mesken mi tuttun? (Kayseri)
-Uzun kavak ne gidersin engine/ Yaprakların benzemiyor rengine / Anne beni verecek misin dengime. (Kırklareli)
Salih Turhan, haklı olarak bu türküyü erkek sanatçı okursa, “Anne beni verecek misin dengime” söylemi doğru olmayacağını savunuyor.
*
Örnekleri çoğaltabiliriz:
- Hayatları değirmi / Şu gelen yar değil mi /Sakıplar'dan üç güzel / Biri Eşref değil mi? (Şanlıurfa) kadın ağzı olan bu türküyü erkek bir sanatçı okursa ne olur?
Yine kadın ağzı türkülerden birisi olan:
-Benim babam karşı köyün hocası / Peşime düşüyor genci kocası / Saçlarımı yoldum gerdek gecesi / Yayladan gel uzun boylum yayladan (Malatya). Türküsünü bir erkek sanatçımızı düşünün!...
Bir Kırcaali türküsü olan:
-Alıverin feracemi annecim diksin/ O gıymatlı İsmail’e kendisi gitsin / Uyan uyan İrecebim senin olayım / Ardalar aldı ya nerde bulayım.
- Çarşıdan aldım allı yaşmağım
Gelin olduğuma ben de pişmanım
Kayseri'nin bir yarısı düşmanım.
Bu türküyü erkek sanatçının okuması doğru olmadığı gibi, bunun tam tersi durumunda olabilecek türkülerimiz de var:
-Kuyu başında bakır / Fatma'm gözlerin çakır / Fatma'mı hasta diyorlar / Oynuyor şakır şakır. /…/ Aman da Fatma'm canım gülüm Fatma'm / Ben rakıya su katmam / Sen katar isen ben içmem / Ben Fatma'mdan vazgeçmem (Hatay). Bu türküyü de kadın sanatçımızın söylediğini düşünün!..
Rıza Zelyut, Osmanlı sistemi içinde hamam oğlanı gibi berber oğlanının da yer aldığını ve bununda Anadolu’ya yayıldığını yazar. Bunun örneğini de bir Orta Anadolu türküsü “Getir Berber Getir De Aynayı Getir” ile açıklar:
Getir berber getir de aynayı getir
Ak göğsün üstüne al beni yatır
Aman aman berberi
Yavaş yavaş gel beri
Usul usul sar beni
Ne de nazik halleri
Berberimin usturası mercandan
Bade alır bade verir fincandan
Aman aman berberi
Yavaş yavaş gel beri
Usul usul sar beni
Ne de nazik halleri
Peki bu türküyü erkek ağzıyla mı kadın ağzıyla mı okunmalı!..
